'Vị đắng' khởi nghiệp kinh doanh

Khi khởi nghiệp, các bạn trẻ còn non kinh nghiệm thường thiếu kế hoạch kinh doanh dài hơi.

Bỏ 300 triệu đồng thuê lại quán cà phê cũ trong một con hẻm quận 3, TP HCM, phải mất 2 tuần sau ngày khai trương, Hùng mới biết mình bị hớ 100 triệu đồng. Song, những thử thách vẫn tiếp tục đeo bám chàng trai trẻ. Cùng nhóm bạn ky cóp tiền để dành sau mấy năm làm thuê để hùn vốn mở quán cà phê, là mong ước của Hùng nhiều năm qua. Ngay khi mở được quán, bắt tay vào điều hành công việc, Hùng mới thấm thía kinh doanh hóc búa hơn mình tưởng. Giữa tháng 3, săn lùng, dạo khắp Sài Gòn, gặp đủ loại cò đất dắt mối, Hùng được giới thiệu đến một quán cà phê cũ trong con hẻm nhỏ, nằm gần trục đường Lê Văn Sỹ. Vì quá vội vàng, nhóm bạn của Hùng đã không khảo sát giá mà chấp nhận sang quán với chi phí khá cao 300 triệu đồng (chưa tính tiền thuê mặt bằng mỗi tháng) trong thời hạn 24 tháng. Mãi đến sau này, khi mọi sự đã rồi, Hùng mới biết trước đó từng có người được chào giá sang quán này chỉ 200 triệu đồng nhưng nhà đầu tư vẫn chê đắt đỏ và từ chối. Không chỉ bối rối vì bị hớ chi phí mặt bằng, nhóm bạn của Hùng còn lúng túng trong việc điều phối chỗ giữ xe vì khu vực giữ xe cho khách vào quán quá nhỏ. Những ngày đầu khai trương, bạn bè đến ủng hộ quán khá đông nhưng ngặt một nỗi chỗ để xe không đủ chứa nên đậu tràn ra lòng hẻm. Xung quanh không có cao ốc văn phòng, cũng chẳng có nhiều trụ sở công ty, chủ yếu là nhà dân; trong khi đó phía mặt tiền đường Lê Văn Sỹ lại đầy quán cà phê đối thủ cạnh tranh, tạo thêm áp lực tìm kiếm khách. "Thiết kế chương trình như thế nào, làm sao để nhiều người biết đến quán, bạn bè không thể ủng hộ mãi được, rồi mỗi ngày áp lực phải thu vào bao nhiêu mới đủ chi phí điều hành khiến tôi lo lắng đủ thứ", Hùng thành thật chia sẻ. Đứng trước những khó khăn này, Hùng đã cầu cứu nhiều bậc anh chị có kinh nghiệm tư vấn giúp mình gỡ khó, và chịu "đòn nhừ tử" từ những trận mắng như té tát. Vốn đã thấm thía con đường mình đi có nhiều chông gai, thiếu sự cân nhắc, chưa chuẩn bị chu đáo, chàng trai trẻ thừa nhận, chỉ có việc kiên trì đeo bám, không bỏ cuộc giữa chừng mới tránh được nguy cơ thua lỗ nặng. Cũng từng trải qua những va vấp khi kinh doanh quán cà phê cách đây 3 năm, đôi bạn đồng môn ở Đại học kiến trúc, Thành và Dũng chia sẻ: "Hồi đó chúng tôi bán buôn theo cảm hứng, không hề có kế hoạch tính toán dài hạn. Hợp đồng thuê quán chỉ có 3 năm, nhiều điều khoản bất lợi khi chủ đất đòi lại mặt bằng nhưng chúng tôi không lường hết được". Dũng chia sẻ, năm 2007, anh mở quán cà phê tại quận Phú Nhuận. Dày công chăm chút từ thiết kế đến phong cách phục vụ, đến tháng thứ 10 anh bắt đầu có nhiều khách ủng hộ, quán bước vào thời kỳ ăn nên làm ra. Tuy nhiên, đến tháng thứ 13, chủ đất đột ngột đòi tăng chi phí mặt bằng nếu không sẽ hủy hợp đồng. Vì muốn bám trụ, Dũng vừa thỏa thuận vừa năn nỉ chủ đất chấp thuận mức tăng 15% phí thuê mặt bằng. "Tuy nhiên, khi chủ đất yêu cầu tăng giá thuê mặt bằng lần 2 với tỷ lệ 30% thì chúng tôi gục ngã, chấp nhận rút lui vì nếu tiếp tục sẽ lỗ nặng", Dũng kể lại. Mặc dù việc hùn vốn mở quán cà phê đang trở thành một xu hướng kinh doanh được nhiều bạn trẻ chọn lựa, nhưng không phải ai cũng dễ dàng gặt hái thành công. Người này thất bại ở khâu thuê mặt bằng, thiết kế quán, người kia bị hạn chế trong khâu tiếp thị, quảng bá hình ảnh, tổ chức chương trình văn nghệ đặc trưng cho quán. Cũng có người mở quán rất thành công nhưng bị tăng giá đột ngột hoặc bị lấy lại mặt bằng. Với các bạn trẻ, sự hỗ trợ, tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ người đi trước sẽ giúp cho việc khởi nghiệp thuận lợi hơn. Bàn về cách khởi nghiệp của các bạn trẻ, nguyên Trưởng phòng đào tạo khối nhượng quyền tập đoàn Trung Nguyên, Trang Minh Hà nhận xét: "Mở quán cà phê là một hình thức kinh doanh khá thịnh hành đối với nhiều bạn trẻ. Song, thương trường cũng như chiến trường, đây là cuộc chơi khó, đòi hỏi phải tính toán chi ly và đầu tư nhiều tâm huyết. Nếu lơ là sẽ thất bại như chơi". Ông Hà phân tích, nếu muốn mở quán cà phê, việc đầu tiên, người chủ cần tập làm quen với bài toán chi phí: thuê mặt bằng, vật tư sửa chữa, trang trí, điện nước, nhân công và thời gian hoàn vốn trong bao lâu. Lời giải của bài toán là mỗi ngày phải thu vào bao nhiêu tiền đủ để điều hành mà không thua lỗ. Từ đó, các bạn tiến thêm bước nữa là tham khảo ý kiến của những người đi trước, khảo sát các chi phí trên thị trường đồng thời tìm hiểu kỹ những đối thủ cạnh tranh. Lường trước những ẩn số trên, khi tìm mặt bằng mở quán cà phê cần lưu ý đặt vị trí lên làm yếu tố hàng đầu. Quán sẽ nằm ở quận mấy, tuyến đường nào, hẻm hay mặt tiền đường, có dễ tìm, dễ nhận biết hay không, gần cao ốc văn phòng, khu dân cư? Ngoài ra, chỗ giữ xe cũng là một yếu tố đóng vai trò lớn đối với loại hình kinh doanh quán cà phê. Nếu chỗ giữ xe không đảm bảo, khách sẽ bỏ quán và không quay lại nữa. Riêng về phí thuê mặt bằng, theo ông Hà, các bạn trẻ phải lưu ý thuê mặt bằng từ 5 năm trở lên mới kinh doanh có lời, cần ràng buộc thêm không tăng giá thuê trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực, mức phạt khi hủy hợp đồng phải có lợi cho bên thuê đất và nếu trong trường hợp bắt buộc phải tăng phí thuê thì không được vượt quá 10%. Một chuyên gia kinh tế cho rằng, dễ dãi trong bước khởi nghiệp kinh doanh mà không có khảo sát, nghiên cứu thị trường là biểu hiện của lối suy nghĩ "sweet" ( vị ngọt của đường) mà quên đi bài học "salt" (vị mặn của muối). Bởi lẽ, trong khi non kinh nghiệm, lại eo hẹp tài chính, kiến thức cơ bản chưa đủ, thiếu mối quan hệ, các bạn trẻ vẫn ảo tưởng cho rằng thành công sẽ mỉm cười ngay là cái nhìn sai lệch. Chuyên gia này khuyến cáo rằng, khi chưa có tiền bạc và kinh nghiệm thực tế, các bạn trẻ nên tham gia vào những dự án kinh doanh của doanh nghiệp trong vai trò người tình nguyện học việc có hưởng trợ cấp. Với việc làm tình nguyện này, các bạn có điều kiện học hỏi, phát huy khả năng và tôi luyện mình cứng cáp dần lên, chuẩn bị chu đáo tài lực, trí lực cho những kế hoạch kinh doanh trong tương lai. Vũ Lê